Sau khi không quân Mỹ giới thiệu máy bay chiến đấu tàng hình F-22 Raptor với thế giới và định hình cho khái niệm máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5. Trung Quốc mới bắt đầu triển khai chương trình nghiên cứu chế tạo tiêm kích thế hệ mới J-XX của mình.
Hơn 10 năm sau, máy bay chiến đấu
thế hệ thứ 5 của Trung Quốc lần đầu tiên cất cánh vào tháng 1/2011 và chính thức
biên chế cho Không quân Trung Quốc vào năm 2017 với tên gọi J-20 Uy Long.
J-20 đã đánh dấu bước tiến quan
trọng trong lĩnh vực công nghệ hàng không quân sự của Trung Quốc. Với sự ra đời
của J-20, Trung Quốc trở thành quốc gia thứ hai trên thế giới, sau Hoa Kỳ, sở hữu
máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ 5.
Theo số liệu phía Trung Quốc công
bố, máy bay tàng hình J-20 có vận tốc tối đa đạt gần Mach 2 (tức là khoảng
2.400 km/h, tùy vào độ cao). Máy bay có trần bay tối đa 20.000 m, tầm hoạt động
khoảng 5.500 km khi không có tiếp nhiên liệu trên không và bán kính chiến đấu đạt
2.000 km. Căn cứ theo số liệu này cho thấy, máy bay J-20 bay nhanh hơn F-22 và
bay xa hơn F-35 của Mỹ.
Với chiều dài hơn 21 m, sải cánh 13 m. J-20 của Trung Quốc có kích thước lớn hơn F-22 nhưng trọng lượng rỗng của J-20 lại nhẹ hơn máy bay của Mỹ tới hơn gần 3 tấn, cho thấy, J-20 sử dụng nhiều vật liệu mới nhẹ hơn nhưng vẫn đảm bảo các cơ tính cần phải có. Theo nhiều nguồn chưa được kiểm chứng, J-20 sử dụng 20% titan và 27% vật liệu composite cho các bộ phận cấu thành máy bay.
Tải trọng cất cánh tối đa của
J-20 là 37 tấn, kém hơn so với F-22 khoảng 1 tấn cho thấy khả năng động cơ đẩy
chính của J-20 vẫn chưa hoàn thiện như yêu cầu thiết kế ban đầu đặt ra.
Những chiếc J-20 đầu tiên xuất xưởng
của Trung Quốc đã sử dụng động cơ AL-31F của Nga. Do loại động cơ này tồn tại
nhiều nhược điểm, đồng thời nguồn cung phải phụ thuộc vào phía nước ngoài. Vì
thế, các kỹ sư Trung Quốc quay sang động cơ sản xuất trong nước là giải pháp
tình thế trong lúc hoàn thiện động cơ mới mạnh hơn.
Hiện tại, J-20 sử dụng động cơ Thẩm
Dương 10C một biến thể của WS-10 vốn là phiên bản động cơ có nhiều đặc điểm thiết
kế tương tự như động cơ AL-31F của Nga, mà trước đây Trung Quốc đã nhập khẩu để
sử dụng trên các loại máy bay như Su-27. Tuy nhiên, WS-10 không chỉ là một bản
sao đơn giản của AL-31. Nó được cải tiến và phát triển dựa trên kinh nghiệm và
công nghệ mà Trung Quốc đã thu được qua nhiều năm. Mục tiêu của việc phát triển
WS-10 là nhằm nâng cao khả năng tự chủ trong sản xuất động cơ máy bay và giảm sự
phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.
Song song với đó, Trung Quốc đang nỗ lực phát triển động cơ WS-15 để cải thiện hiệu suất cho J-20. Tuy nhiên, động cơ mới này vẫn đang phải đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật như độ bền vật liệu, khả năng kiểm soát nhiệt độ buồng đốt và thời gian duy trì vận tốc siêu thanh hành trình. Đồng thời, Bắc Kinh cũng đang loay hoay đi tìm lời giải cho bài toán kinh tế khi đưa loại động cơ mới vào sản xuất số lượng lớn.
Trọng tâm chính trong thiết kế của
J-20 là khả năng tàng hình. J-20 có thiết kế cánh tam giác (delta wing) và cánh
mũi (canard), giúp tăng cường khả năng cơ động ở vận tốc cao.
Cánh mũi không chỉ giúp tăng lực
nâng mà còn cải thiện khả năng kiểm soát và giảm sức cản không khí, giúp J-20
thao diễn nhanh nhạy hơn trong các cuộc không chiến tốc độ cao.
Ngoài việc các góc cạnh được thiết
kế nhằm làm lệch hướng phản xạ, thì toàn bộ bề mặt của máy bay được phủ một lớp
sơn có tính năng hấp thụ sóng radar.
J-20 Uy Long có khoang vũ khí giấu
trong thân, với sức chứa 4 tên lửa không đối không tầm xa trong khoang chính và
hai tên lửa đối không tầm gần ở 2 khoang phụ. Điều này cũng là một yếu tố cần
phải có với máy bay chiến đấu tàng hình.
Theo một số thông tin chưa được
xác minh, J-20 có thể trang bị thêm vũ khí trên các giá treo bên ngoài dưới
cánh, khi máy bay không cần đến khả năng tàng hình.
Uy Long không được trang bị pháo
bắn nhanh như đa số các máy bay chiến đấu. Điều này phản ánh tư duy thiết kế và
dự báo khả năng phía Trung Quốc sẽ triển khai J-20 cho các nhiệm vụ đánh chặn ngoài
tầm nhìn, tránh đụng độ trực tiếp, sử dụng lợi thế tàng hình cùng với tên lửa tấn
công có tầm bắn xa để bất ngờ tấn công mục tiêu trước khi đối thủ kịp phát hiện
ra sự hiện diện của nó.
Nhiều công nghệ chủ chốt như công nghệ hiển thị tương tác đa chế độ, công nghệ điều khiển cảm ứng, điều khiển tương tác bằng giọng nói, công nghệ hiển thị 3D đã được ứng dụng trên tiêm kích J-20, khiến cho giới chuyên gia quân sự thế giới nhận định công nghệ điện tử hàng không trên máy bay Trung Quốc vượt trội hơn F-22.
J-20 được trang bị radar mảng pha
điện tử chủ động Type 1475 với hơn 1.800 mô-đun thu phát cấu thành, một số nguồn
tin khác của Ấn Độ lại cho rằng radar có thể có 2000–2200 mô-đun thu/phát, mang
lại công suất và hiệu suất lớn hơn. Cùng với 6 cảm biến của “Hệ thống khẩu độ
phân tán” DAS gắn xung quanh máy thân máy bay, có thể cung cấp phạm vi bao phủ
đa hướng, giúp phi công bao quát không gian tác chiến.
Hệ thống này kết hợp hình ảnh
radar và hồng ngoại giúp mang lại nhận thức tình huống tốt hơn, theo dõi nhiều
mục tiêu cùng lúc và có khả năng chống lại các hệ thống gây nhiễu của đối
phương, tăng cường tính năng đa nhiệm của J-20.
Phía dưới mũi máy bay, có hệ thống
chỉ thị mục tiêu quang điện tử tương tự như máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ. Điều
này đặt ra nhiều đồn đoán về khả năng J-20 sẽ đảm trách nhiều nhiệm vụ khác
trong tương lai như tấn công bằng vũ khí chính xác vào các mục tiêu trên biển lẫn
trên bộ.
Năm 2021, Tập đoàn Công nghiệp
Hàng không Trung Quốc công bố phiên bản mới của J-20 có 2 chỗ ngồi đang được
phát triển cho các nhiệm vụ ném bom chiến thuật, tác chiến điện tử và tấn công
tàu sân bay. Điều này khiến J-20 trở thành máy bay chiến đấu tàng hình có hai
chỗ ngồi đầu tiên trên thế giới.
Sự xuất hiện của phi công thứ 2, giúp
cho việc đảm trách các tác vụ hỗ trợ tấn công, trinh sát, tác chiến điện tử và
chỉ huy máy bay không người lái sẽ trở nên dễ dàng hơn. Một máy bay tàng hình với
khả năng gây nhiễu chiến thuật và tấn công bầy đàn sẽ là cơn ác mộng của mọi đối
thủ.
Tính tới thời điểm hiện nay, J-20
và F-35 là hai máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm được sản xuất và trang bị ở cấp
phi đội. Số lượng máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm J-20 được biên chế cho Lực
lượng Không quân Trung Quốc tăng vọt kể từ năm 2021, khi loại máy bay này được
đưa vào sản xuất dây chuyền với quy mô lớn.
Cuối năm 2022 một quan chức cấp
cao thuộc lực lượng Không quân Trung Quốc đã cho biết, Bắc Kinh đang từng bước
triển khai các máy bay chiến đấu tàng hình tới tất cả năm chiến khu của nước
này.
Theo Military Watch, Tập đoàn công
nghiệp máy bay Thành Đô đã tăng sản lượng máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm J-20
lên hơn 120 chiếc mỗi năm. Thông tin được dẫn theo nhiều nguồn tin đáng tin cậy
từ trong Trung Quốc đại lục và phương Tây.
Với việc sản xuất hơn 120 máy bay
mỗi năm, Không quân Trung Quốc hoàn toàn thống trị về tốc độ chuyển đổi trang bị
sang máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm. F-35 của Mỹ hiện đang được sản xuất với
tốc độ chưa đến 140 chiếc/năm nhưng F-35 còn được sản xuất cho mục đích thương
mại, phân phối tới quân đội các nước trên khắp thế giới từ Hải quân hoàng gia
Anh đến Lực lượng phòng vệ trên không Nhật Bản, trong khi J-20 chỉ sản xuất để
trang bị cho lực lượng không quân Trung Quốc. Không quân Mỹ dự kiến cũng sẽ chỉ
nhận được khoảng 48 chiếc F-35/năm.
Tính đến tháng 5 năm 2024, 12 lữ
đoàn thuộc Không quân Trung Quốc đã được biên chế các phi đội máy bay chiến đấu
thế hệ thứ năm J-20, trong đó có ba lữ đoàn đã được trang bị hoàn toàn loại máy
bay này tại các chiến khu phía Đông, phía Tây và phía Nam. Dự kiến khoảng 30 lữ đoàn không quân tiêm kích
Trung Quốc sẽ được trang bị J-20 vào cuối thập kỷ này.
Việc mở rộng sản xuất máy bay chiến
đấu tàng hình thế hệ thứ 5 là một trong những dấu hiệu mới nhất cho thấy Trung
Quốc đang nổi lên như một nước đi đầu trong lĩnh vực quốc phòng hàng không.
Theo bạn, J-20 bên cạnh những ưu
điểm mà chúng tôi vừa liệt kê ở trên còn có những nhược điểm nào? Xin hãy
comment ở bên dưới để mọi người cùng thảo luận nhé!